Οδυσσέας Ελύτης, «Τό Ἄξιον Ἐστί» Άσμα Δ΄

Οδυσσέας Ελύτης «Τό Ἄξιον Ἐστί»

Άσμα Δ΄

Το ποίημα γεννημένο απ’ την επώδυνη εμπειρία της γερμανικής κατοχής, αποδίδει την απόγνωση των Ελλήνων μπροστά στη φονική δράση των Γερμανών, στην πείνα που θέριζε κατά χιλιάδες τους πολίτες και στην αδυναμία ουσιαστικής αντίδρασης. Στις δραματικές αυτές στιγμές για το ελληνικό έθνος καθίσταται σαφές πως οι άνθρωποι οφείλουν να δράσουν συλλογικά, αποδεχόμενοι πως η ατομική δράση δεν επαρκεί και πως το βίωμα του πολέμου είναι καθολικό. Μια κοινή εμπειρία που καλεί τους πολίτες να ενωθούν, για να αντιμετωπίσουν μαζί τον πόνο και να δώσουν μαζί το σημαντικότερο αγώνα της ζωής τους.

Η αγωνιστική διάθεση πάντως του ποιήματος και η απουσία συγκεκριμένων αναφορών, το αποδεσμεύουν απ’ τη δεδομένη ιστορική περίοδο και το καθιστούν διαχρονικό σύμβολο ελπίδας για τον πολύπαθο ελληνισμό. Ο Ελύτης, άλλωστε, αξιοποιεί στο Άξιον Εστί ολόκληρη την πορεία του ελληνισμού, τόσο σε επίπεδο γλωσσικό όσο και σε επίπεδο ποιοτικής απόδοσης της ελληνικής ταυτότητας. Ο ποιητής αναδεικνύει το ιδιαίτερο εκείνο στοιχείο της ελληνικής ψυχής, που έχει δώσει σ’ αυτό το λαό τη δυνατότητα να αντιστέκεται και να επιβιώνει παρά τις πλείστες δυσκολίες που έχει συναντήσει στη μακραίωνη πορεία του.

ΕΝΑ τό χελιδόνι * κι ἡ Ἄνοιξη ἀκριβή

Γιά νά γυρίσει ὁ ἥλιος * θέλει δουλειά πολλή

Θέλει νεκροί χιλιάδες * νά ‘ναι στους Τροχούς

Θέλει κι οἱ ζωντανοί * νά δίνουν τό αἷμα τους.

Θέ μου Πρωτομάστορα * μ’ ἔχτισες μέσα στά βουνά

Θέ μου Πρωτομάστορα * μ’ ἔκλεισες μές στή θάλασσα!

Πάρθηκεν ἀπό Μάγους * τό σώμα τοῦ Μαγιοῦ

Τό ‘χουνε θάψει σ’ ἕνα * μνῆμα τοῦ πέλαγου

Σ’ ἕνα βαθύ πηγάδι * τό ‘χουνε κλειστό

Μύρισε τό σκοτά * δι κι ὅλη ἡ Ἄβυσσο.

Θέ μου Πρωτομάστορα * μέσα στίς πασχαλιές καί Σύ

Θέ μου Πρωτομάστορα * μύρισες τήν Ἀνάσταση!

Σάλεψε σάν τό σπέρμα * σέ μήτρα σκοντεινή

Τό φοβερό τῆς μνήμης * ἔντομο μές στή γῆ

Κί ὅπως δαγκώνει ἀράχνη * δάγκωσε τό φῶς

Ἔλαμψαν οἱ γιαλοί * κι ὅλο τό πέλαγος.

Θέ μου Πρωτομάστορα * μ’ ἔζωσες τίς ἀκρογιαλιές

Θέ μου Πρωτομάστορα * στά βουνά μέ θεμέλιωσες!